Independence Day-English Version
Me rastin e Pavarësisë së Shqipërisë, sot, do të doja të shkruaja rreth tre heronj të vërtetë shqiptarë. Babai im, Ndue Gjon Marku dhe agja im Mark dhe Sander Gjon Marku. Këto fragmente janë nga libri i babait tim “Mirdita Dera e Gjomarkut Kanun” dhe mendoj se ato janë fjalë të përshtatshme edhe sot, pasi Shqipëria ende po përpiqet të gjejë vendin e saj në botë:
Me 10 qershuer 1944, Ndue Gjomarku ishte në Shkodër. Gjon Marka Gjoni e Mark Gjomarku ndodheshin në Tiranë. Ndue Gjomarkut i vjen lajmi se komunistat, prej Burreli kishin mbrrijtë në katundin Zajsë të Matit në kufi me Selitë (Mirditë).
Ndue Gjomarku, aty për aty, vendosi me dal në Mirditë me lëshue zanin (me ba thirrjen) me u mbledh rreth tij në luftë kundra anti kombtarëvet. Prej Shkodre telefonon në Tiranë (vellaut) Mark Gjomarkut tue i dhanë hollësina e tue lajmue për vendimin e vet. Mark Gjomarku i gjegjet:- “Ndue, që me sot fillon nji kthesë e re politike, jo vetëm për vendin tonë (Mirditën) por për tanë Shqipnin. Fuqija përdhunuese komuniste na kërcnon. Ajo poshtnon, dhunon, njollosë gjithshka të shejtë ka shqiptari: ndjenjat e njeriut të thjeshtë, emnin e tij, vetitë e tija, vërtytet e pastra morale, familjen, besën, nderën, burrnin e Zotin e Madh nuk e njeh për Zot, e ne s’na mbetet tjetër veçse me e kundërshtue me ato fuqina që kemi në dispozicjon. Del në Mirditë i pari e filloja rezistencës. Ne ty sot, mbështetet fillimi i luftës për liri e ardhmeni. Tu priftë e mbara”!
Ndue Gjomarku shkon në Mirditë e prej Oroshit qetë kushtrimin. Në tri ditë 200 burra grumbullohen rrethtij dhe nisën për Selitë Komunistat që kishin hi në katundin Zajsë të Matit në kufi me Selitë (Mirditë) prej frige të nji sulmi të papritun, tërhiqen në drejtim të Burrelit prej kah kishin ardhë.
Për pesë muej rresht, brigadat komunsite që kishin çarkue Mirditën nuk guxojshin me mësy pa u organizue e pa u lidhë mirë ndër veti. Në fillim të tetorit t’atij vjeti (1944), brigada e Petrit Dumes kishte hi në Lumë e kishte zatetë (ishte vendos) në livadhet e Srrojt (Lumë) e prej aty kalon në sulm drejt Fushës Arrzit (Mirditë). Ishte nji brigadë e organizueme mirë dhe e pajisun me materjal luftarak të bollshëm. Luftimet filluen, kacafytjet ndërmjet kombtarvet dhe antikombtarvet vazhduen të përgjakshme. Sulme të hovshme komuniste vazhdojshin pa pra. Qindresa e mirditasvet përballonte me trimni të lavdueshme çdo turr të tyne. N’anë tjetër, prej Mati me qendër Burrelin, forcat komunsite t’asaj ane futën në Kthellë dhe marshojnë drejt Sh’Palit. Në Lurë ishte brigade e Mehmet Shehut por ajo nuk levizi kundra Mirditës, pse kishte marrë nji shplakë të fortë në Fushë Vjerrthit në Malin Shejt t’Oroshit. Fuqija aq e madhe numerike komuniste fillon me penetrue në Mirditë. Nëpër rrugë e shtiqe të mfsheta, të udhëhjekuna prej komunistave të vendit Sh’Pali rrethohet. Turre të hovshme komunsite filluen me 20 tetuer 1944, por u zmbrapën me humbje të mëdhaja. Për tri ditë e tri netë u luftue me ashpërsi të madhe. Mbetën të vramë e të plagosun prej të dyja anëvet.
Ndue Gjomarku këshillohet prej të vetvet me leshue Sh’Palin, por aj përgjigjet:-“Nuk shtrohet ky vend pa gjak”. Në krye të tri ditvet, tue pa humbjet që shkojshin, tue u shtue dhe municioni, tue u paksue e me qellim me shpërthye rrethimin, kush mbetë mbetë e kush pështoi pështoi, dha urdhnin e tërhjekjes. Nëpër nji shtek të verbët (të pa njoftun) prej Sh’Pali teposhtë malit e në breg të Lumit Fandi i Madh, e përtej tij në kodrat e Simonit. Ndue Gjomarku me luftarët e vet shkoi në Shkodër me u kshillue me Mark Gjomarkun e prej tij me u kshillue e me marrë udhëzime të caktueme me qellim me dal në Mirditë e me vazhdue luftën. Kët herë me organizue çetat prej 25 vetësh e grupe të vogla që të kryjshin veprime të përbashkta të shpërndamë nëpër vende të caktueme e me u ra komunistave në katër anët. Ndue Gjomarku ishte i bindun se komunistat do të pësojshin nji disfatë.
Me at rasë, 28 Nentor 1944, dita e pamvarësis kombtare, Mark Gjomarku u drejtoi luftarëve të vet kët fjalim të shkurtë por mallëngjyeshëm: “Për t’a ba të valoj i lirë në truellin arbnuer, kët shqype me dy krena, në kët fushë të kuqe me mija shqiptar kanë ra dëshmorë. Asnji pllamë e truellit shqiptar s’ka mbetë pa u la në gjak. Qoftë i përjetshëm kujtimi i tyne- dhe shton- Sod na erdh rendi ne t’a mbrojmë prej thojve të pansllavizimit që shekuj me rradhë ka mendue e vetëm tash po ia del qellimit mbasi duel me krijue agjenturën e vet, Partinë Komuniste”. Fjalë të shkurta por të prekshme.
Mark Gjomarkut i kishte fal Zoti të gjitha cilsinat; mendje hollë, bujarë, fisnik e trim sa me thithë gjithkendin. Me 12 dhjetor1944, mbrrijnë në Myç të Hasit. Kuksin e kishin përballë plotë me partizanë. Mark Gjomarku nuk asht i zoti me ba asnji hap pse e kishte shtangue reumatizmi prandej vendosi me mbajtë afër vedi vetëm trembdhetë vetë (13) e të tjerët me mësy Vaun e Domit.
Në kët rasë të ndamjes mbajti kët fjalim:“Luftarë! Burrat e fortë njifen ndër rreziqe. Kush prej jush don me luftue mbathë e zbathë për të çlirue popullin e atdheun prej kulshedrës komuniste, të më ndjek, pse unë për së gjalli nuk i nënshtrohem as nuk i bijë në dorë. Me kët flamur Kuq e Zi në dorë e nën hijen e tij do të qindrojmë në malet tona kreshnike. Do t’a mbajmë kët shenjë të shejtë të pastër e do t’a lajmë me gjak sa herë që tjerët duen me e njollue. Ndonëse sot jam i thyem me trup, kemi besim të ngulun se ky flamur prap se prap do të shtjellohet i lirë e krenar në qiellin e kulluet të Shqipnis së lirë. Na do t’a vijojmë luftën deri sa plumbat e tradhtarëvet të mos na kapin. Të jeni të bindun se gjaku i të vramvet dhe gjaku i ynë që do të derdhet deri në fitore do të vehet në eshtnat dhe me gjakun e nacionalistavet shqiptarë. Kush don me më ndjek në këto ditë të vështira, duhet të jetë i vendosun të vdesë për kët ideal të naltë, për interesat e përgjithshme të jetës së kombit shqiptar. Zani i të parvet t’onë prej thellësivet të tokës e të qiellit na lëshon benë e madhe me ua ruejtë amanetin që na lanë: gjakun e shqiptarit, nderin e tij, zakonet tona, familjen, kët dhé që na lindi dhe Zotin e madh për Zot. Qe besa e shqiptarit (shtrin dorën) së cilës nuk do t’i shmangem. Qe pengu (tue tregue parzmin) që do t’a la në kët truell”. Dhe shton:-“Jam tepër i mërzitun që jam i shtërnguem me u nda prej jush prej këtij shtangimi të reumatizmit që me paralizoj e s’jam i zoti me ba as nji hap. Ju uroj shendet e të mbrrini shëndosh ndër vendet e jueja. Mirë u pafshim në të ardhmen”.
Në mars vjetit 1945, Mark Gjomarku mbrrini në Mirditë të cilën e gjetë të mërthyeme në armë. Zemra iu ndez flakë, shpirti i sakrificës për veprim kombtar iu ngjall, vullneti me përballue çdo vuejtje e sakrificë iu shtue, qellimi me luftue pa kushte komunizmin që pikë i tij dhe u ba mburojë e çelikët e të drejtave të kombit. Luftarët mirditas të lidhun me besë me ndjekë kapidanin e tyne me besniki të pa tundun provuen me fkatë vendosmeninë e tyne që ka mbetë nji epope legjendare.
Mark Gjomarku vdiq ne 1946 por vepra e tij nuk vdiq. E me të drejtë asht cilësue therori i traditës.
Mbas udhzimeve të lanuna prej tij, mbas shumë sakrificave e pune të pandërpreme e të palodhëshme u ba riorganizimi i Nënkomitetit të Mirditës. Ky Nënkomitet kryesohej prej Llesh Gjomarkut, vllau i Mark Gjomarkut, i cili i kishte vu vedit detyrë organizimin e popullit në mënyrë konstruktive për kryengritje dhe rezistencën e pandërpreme me armë kundër regjimit komunist; gjithashtu veprimtari të palodhshme e të pa ndërpreme prej anës së organeve të shpagimit kundra spiunëve dhe tradhëtarve të popullit.
Në këtë ndërkohë vuejtjet qenë të tej natyrshme për çetat e malit gjithashtu edhe për humbjet shumë të randa.
Koha po ecte me vrull, regjimi komunist po stabilizohej dita ditës por luftarët e lirisë në Mirditë, edhe pse në nji situatë tepër të zorëshme prej ndjekjeve të forta e të vazhdueshme të policisë komunsite qendruen me armë në dorë çdo sulmi të egër të tyne edhe pse Llesh Gjomarku i nxitëte në qendresë.
I pa lodhshëm dhe i pa përkulun, Llesh Gjomarku lëvizte prej nji vendi në tjetrin me qellim me pas kontakte të shpeshta me popullin, i cili e donte dhe e adhuronte. Mjerisht, nesa kishte shkue në Munegjë në shpin e Gerës për furnizim, papritmas rrethohet prej policisë komuniste me 9 gusht 1947. Mbas nji luftimi prej gjashtë orësh ra heroikisht dëshmor, në krye të detyrës vetë i treti, me djalin e shpisë së Gerës e Tun Nikolli prej Oroshi.
Me flijen e jetës të këtij kreshniku i ra nji hije e zezë gjithë Mirditës. Komunistat, me vrasën e këtyne dy Kapidanave kishin korr nji fitore të madhe por qendresa kundër regjimit komunist ka vazhdue gjithnji, shumë herë edhe ma e rrebët.
Mirdita me kapidanat e vet, Mark Gjomarku e Llesh Gjomarku, ka përseritë me lavde të pamohueshme historinë e vet dhe atë të Derës Gjomarkut, të cilët, kanë ngul nji gurë graniti në temel të tradicjonit, krenarija e Kombit Shqiptar.
Ajo që shqiptarët duhet të kujtojnë në radhë të parë është se ata janë shqiptarë, ata si popull kanë mbijetuar mijëra vjet të pushtimit, abuzimit, terrorit dhe gjakderdhjes dhe vetëm ata si popull, të bashkuar në gjak dhe dashuria për vendin e tyre mbi të gjitha mund të kapërcejnë çdo diktaturës dhe korrupsionit për të arritur qëllimin e tyre, që është qëllimi i të gjithëve, të jetojë në një shoqëri të lirë, të pandryshuar dhe demokratike. Të lirë të ndjekin ëndrrat e tyre dhe të lulëzojnë në botën moderne. Lirë për të dashur dhe për t’u dashur nga kushdo që ata zgjodhën. Të lirë të shprehin mendimet e tyre. Liritë të cilat janë të drejta themelore të njeriut. Liritë të cilat shumë në Shqipëri duket të paarritshme për momentin. Unë i bëj thirrje të gjithëve në këtë ditë të shikojnë heronjtë e së kaluarës dhe të kujtojnë atë për të cilën ata luftuan dhe vdiqën dhe e gjetën brenda jush të ngriheshin dhe madje edhe nëse në një farë mënyre ndikojnë në vendin tënd të dashur për të arritur liritë që ju meritoni kaq shumë. Nëse të gjithë punojnë së bashku drejt të njëjtat shpresa dhe ëndrra, asgjë nuk është e paarritshme.
Gezuar Diten e Pavaresise!
DISCOVERING ALBANIA 